Sortze-askatasunak ez du mugarik

Juan Kruz Igerabide Sarasola

Jakina, nola ez ba. Hizkuntza erabiltzean, bat sortzaile eta herrikoi edo kultu edo espezializatu edo artista jartzen denean, ez dago mugarik. Hori besterik ez genuen behar. Zeinek debekatuko dit edonondik jarri beharrean eonondik jartzea? Ez dago itxurarik bataren eta bestearen artean; eonondik askoz ere musikalagoa da, eta, herrikoiagoa, natualagoa. Eta eronondik ironikoa zer? Ez noski eroren oihartzuna duelako, baizik eta zenbait eskualdetako jende mota baten hizkera musikamotzari keinu ironiko gaizto sortzailea egiten diolako.

Beraz, hizkuntzarekin sortzen eta sortzen ari garenean, hizkuntza asmatzen eta asmatzen ari garenean, mugarik ez mesedez, arau irentzailerik ez. Horri ez dago kontra egiterik, kitto. Dena dela, sortzaile amorratuak eskaintzen dituen emaitza guztiak aitzakiarik gabe onartzea besterik ote den nago; asmatzen eta asmatzen ari denak zer esan nahi duen asmatu behar dugunok tartean arautxoren bat beharko ote litzatekeen pentsatzen hasten gara. Besteok ere, irensleok ere, zer esana ba ote dugun edo.

Hau esan beharrik ez zegoen, baina esan beharra neukan, hara. Inori zuzenean, ez; geroni, izatekotan.

Sexologiako hiztegi baterako testuak itzultze/egokitzeak dakartzan kalteak

Juan Kruz Igerabide Sarasola

Afanisia deritza, Sexologian, gozatzeko ahalmena galtzeari.

Sarritan entzun izan dut itzultzearen erotikaren kontu hori, sedukzioarekin parekatuz itzulpen-prozesua. Beste hizkuntza bateko esapidea limurtu egin behar duzu, erakarri, zeuretu, eta, aldi berean, zu zeu beretu, biren arteko baturaren gailur orgasmikoa jo arte.

Ez dut ukatuko halakorik. Baina, benetan diotsuet probatu ez duzuenoi: ez dago ezer antierotikoagorik sexologiako hiztegi “zientifiko” batean parte hartzea baino. Afanisiak jota geratzeko arrisku bizia duzu. Hor bai itotzen duela esanak izana, eta areago oraindik esanari itzulinguru asko eman behar bazaizkio, handik eta hemendik hartutako iturrietatik abiaturik euskarazko esamoldeak osatzeko irrika katramilatsu horretan.

Bitxia da nola hozten den hizkuntzen arteko berezko erotika erotikari buruz modu “zientifikoan” jarduteko erabiltzen delarik; zerbaitek krak egiten du, Wittgensteinen esaldi ospetsu hura muturrera bota nahi baligu bezala: esan ezin denaz isiltzea hobe. Hots, erotikaz modu “zientifikoan” mintzatzen garelarik, jada ez da erotika; edo, beste hark zioen bezala, ez nau “ponitzen”.

Bide batez esanda, “ponitzen” hori euskaraz nola emango ote genuke? “Larruan erantzun” gehitxo esatea izango da noski. “Kitzikatu” zozoño geratzen da. “Jarri”, berriz, ez dakit: norbaiti hori esatea, gure herrian behinik behin, “pa Tudela” begira jartzeko gonbita edo agindua da. “Berotu” ere ez da, inondik ere, berotu aurreko zerbait baizik.

Horra enbidoa, baldin bada…