Ibinagabeitiak Zaitegiz

Iñigo Roque Eguzkitza

Aurrenik, ezin hasi EIZIEri nire esker ona agertu gabe honako gonbita egiteagatik. Uste izatekoa da gai ugari landuko direla plaza honetan, betiere hizkuntzari lotuak. Hala, nolabait nire berbakizunak mugatu behar, eta itzulpengintzaz euskal testuetan eginiko gogoetak ekarriko dizkizuet hona, kronologiarik edo bestelako hurrenkerarik gorde gabe.

Gaur, hasteko, Andima Ibinagabeitiak Jokin Zaitegiren lanaz idatzitako artikulu bat dakarkizuet («Zaitegi´ren idaztiei buruz», Euzko gogoa, 1952ko otsaila). Biak itzultzaile gailenak izan dira gure historia ttikian, eta nekez aurki liteke gerra osteko itzultzaileen artean haiena baino iritzi jantziagorik.

Menperatu-izkuntza geyenak itzulpenetan izan dute geroko loraldiaren oñarria. Mintzairarik asko begitan yarriko nizkizueke, bainan aski duzute Tauer’tar Norberta, euskeltzale azkarrak, EUZKO DEYA’n (276 grn. zenbakian) txekoeratzaz idatzi dunari begi-ukaldi bat ematea.

Ortarako, ordea, idazleak, bere erri-izkuntza eta erdel-izkuntza zain-zainetik ezagutu bear ditu. Lenen, euskeraz yabetu bear du! Gure artean argitara diran idazlan guziak sakonki ta maiteki irakurri, erri-esakera ta gogoa aspertugabe aztertu. Ez bakarrik nork bere izkelgiri muxiñik egin! Ori bizkaieraz zegok, utikan! Alper zurien apuko geldok dituzu oriek, beñola, Larramendik erruki gabe astindu zitun ayen lankideenak. Batasuna iristen ez dugun bitartean, ezin dezakegu euskeltzaleak euskerazko lanik arbuyatu.

Testua aski adierazgarria da bere horretan, baina, badaezpada ere, egin ditzagun zenbait iruzkin.

Lehenbiziko paragrafoa aski argia da: itzulpengintza euskarari arnasa emateko tresna bat da; ikuspegi politikotik ere (edo politika kulturalarenetik), erants genezake (ez dezagun ahatz biak ala biak, Zaitegi eta Ibinagabeitia, erbestean zeudela gerra galduz geroztik).

Azken paragrafoan, ordea, gaur oraindik ohargarri diren zenbait aholku ematen dizkio Ibinagabeitiak  itzultzailegaiari: lehenik, euskaraz ondo ikasi, euskal literatura irakurriz eta herriaren ahotik edanez; bigarrenik, txokokeriei lekurik ez egin, eta norberaren euskaratik harago begiratu eta bilatu (hizkuntzaren batasuna amets).

Grafia gorabehera, ez dut uste gaur egun gehienok urrun gabiltzanik elantxobetarraren burubideetatik.